Kulüp Gelirlerini Nasıl Arttırabiliriz ?

GİRİŞ:   Ülkemizde uzun yıllardan beri sürekli şikayet edilen konulardan biri de kulüplerin kötü yönetilmeleridir. Özellikle de büyük paralarla futbol dünyasının içinde olan üç büyük takımımız Beşiktaş, Fenerbahçe ve Galatasaray bu kötü yönetimlerden nasiplerini almış kulüplerimizin başında gelmekteler. Sürekli “dünya kulübü” olmaktan söz eden bu kulüplerin gelmiş, geçmiş ve şimdiki tüm yöneticileri ne yazık ki bu vizyonda olan yönetici vasfı taşımadıklarını bizlere her fırsatta göstermektedirler. Bu kulüplerimizi yöneten yöneticiler hasbelkader bir takım tutan ve büyük çoğunlukla futbol ile alakası olmayan insanlardan oluşmakta. Diğer Anadolu kulüplerine ise hiç girmiyorum. Çünkü onlar zaten ait oldukları şehrin ileri gelenlerinin oyuncakları konumundalar ve bu nedenle kulüplerin herhangi bir şekilde ileri gitmek gibi bir dertleri de yok. İşte bu yazıda sizlere gerçek anlamda futbol adamlarınca yönetilen ve özelliklede çok zengin iş adamlarınca satın alınan kulüplerin yarattığı haksız rekabet ortamında hiçbir kişiye ve kuruma bağımlı olmadan varlığını tamamıyla kendi olanakları ile büyük bir başarı ile sürdüren Almanya’nın ve dünyanın en büyük kulüplerinden ve bence her dönemde dünyanın en iyi yönetilen kulübü Bayern Münih’i daha iyi tanıtmak istiyorum.

 BAYERN MÜNİH NASIL KURULDU:

20. Yüzyılın hemen başında 1900 yılında Münih’te MTV 1879 München adlı bir kulüp faaliyet göstermekteydi. Ancak kulüp içinde kulübün yönetimi konusunda çıkan anlaşmazlık sonucu MTV 1879’un 11 futbolcusu 27. Şubat. 1900 yılında kulüplerinden ayrılarak Gisela adlı bir konaklama tesisinde Franz JOHN başkanlığında Bayern Münih kulübünü kurdular.  Ancak başlangıç yıllarındaki mali problemler nedeniyle kulüp 1906 yılında yine bir Münih kulübü olan Münchener SC ile birleşme kararı aldı ve kulübün adı “FC Bayern FA im SC München” (SC Münih’içinde FC Bayern futbol şubesi) oldu. Birinci Dünya savaşı’ndan sonra SC Münih kulübü ile uyuşmazlık baş gösterince FC Bayern SC Münih’ten ayrılarak “TSV Jahn München” kulübü ile birleşti ve adını da bu kulübün adını alarak değiştirdi. Ancak kulübün futbol şubesi maçlara yine de FC Bayern adı ile çıkmaya devam etti.  Kulübün 1920 yılında üye sayısı ise 700’e ulaşmıştı.

1923’te o yıl TSV Jahn München içindeki Bayern uyuşmazlıklar nedeniyle bu kulüpten ayrılarak FC Bayern München adı altında kendi başına bir kulüp olarak yoluna devam etmeye karar verdi. 1926 ve 1928 yıllarında Güney Almanya şampiyonu olan Bayern Münih 1932 yılında da ilk Almanya şampiyonluğunu kazandı. Nazilerin iktidarı ele geçirmesinin ardından Bayern Münih’in parlak dönemi sona erdi. Yahudi olan Bayern Münih Başkanı Kurt LANDAUER, Nazi baskısı ile istifa etmek zorunda kaldı. Aynı şekilde Yahudi olan teknik direktör Richard DOMBI de kulüpten uzaklaşıp İsviçre’ye gitti. İkinci Dünya Savaşı’nın başlaması ile birlikte Bayern Münih kulübünün 243 üyesi askere alındı ve futbolsuz geçen yıllar başladı. İkinci Dünya Savaşı’nın futbolda yarattığı tahribatın büyüklüğü futbolun yeniden yapılanma sürecinin uzun sürmesine neden oldu. Bundesliga ancak 1963-1964 sezonu itibarı ile yeniden kuruldu ve bu zamana kadar sadece bölgesel ligler bazında maçlar oynandı. İlk yıl 2. Bundesliga’da oynayan Bayern Münih 1964-1965 sezonunda Bundesliga’ya çıktı. Bu çıkış Alman Futbol Tarihi’nin en başarılı takımı olma yolunda atılmış ilk adımdı.

FC BAYERN MÜNCHEN AG:

Bayern Münih A.Ş. Bayern Münih kulübü tarafından profesyonel futbol dünyasında daha iyi gelirler elde etmek ve Bayern Münih kulübüne yeni bir stadyum kazandırıp bu stadyumu işletmek amacı ile Bayern Münih kulübü tarafından futbol şubesinin bir parçası olarak 2002 yılında 25 Milyon Avro sermaye ile kuruldu. Bayern Münih şirketine kulübün lisanlı oyunculardan oluşan futbol şubesi bağlandı. Diğer spor branşları ise Bayern Münih kulübünün bünyesinde kaldılar. Kuruluşundan hemen sonra Adidas Bayern Münih A.Ş.’nin %10 hissesini 77 Milyon Avro’ya satın aldı. Futbol takımlarının işletmesinin yanı sıra şirket Allianz Arena Stadyum A.Ş. şirketini kurarak bu stadı 1860 Münih kulübü ile ortaklaşa inşa etti ve stat işletmesinin de sahibi oldu. 1860 Münih kulübü stadyumda olan %50 hissesini mali problemler nedeni ile 11 milyon Avro karşılığı 2010 yılına kadar Bayern Münih şirketine rehin etti. Burada alınan bu karar aslında Bayern Münih’in rekabete ne kadar önem verdiğinin bir göstergesi idi. Bu karar alındığında Bayern Münih Başkanı BECKENBAUER “1860 Münih bizim en büyük ezeli rakibimiz ama onların yaşaması ve bizimle rekabet edebilir durumda olması gerekiyor” diyerek yaptıkları bu

 yardımla hem kendisinin büyük bir spor adamı hem de kulübünün büyük bir kulüp olduğunu gösterdi.

Bayern Münih şirketinin mali yılı başlangıç olarak her yılın 1 Temmuz’u ve bitiş olarak da bir sonraki yılın 30 Haziran’ı olmak üzere futbol sezonuna göre ayarlandı. Bayern Münih bir çok kulübün aksine borsaya açılmadı ve bu nedenle şirket hisseleri Frankfurt Borsası’nda işlem görmemekte. Çünkü şirket yönetimi önümüzdeki yılları da içine almak kaydıyla borsaya girmeyi düşünmüyor. Ancak şirketin hisselerinin bir bölümünün güçlü bir partnere daha satılması planlanıyor. Bu partner büyük olasılıkla Deutsche Telekom olacak. Şirket halen Bayern Münih’in ana sponsoru konumunda ve şirketin danışma kurulunda da bir üyesi bulunuyor.

Bayern Münih A.Ş. başkanı futbol dünyasının çok yakından tanıdığı kulübün eski futbolcusu Karl Heinz RUMMENIGGE. Şirketin ikinci başkanı ise yine bir futbol adamı ve aynı zamanda da Bayern Münih futbol takımının uzun yıllardır menajeri olan Uli Höness. Bayern Münih Şirketi’nin bir çok üyeden oluşan bir  danışma kurulu mevcut ve bu kurulun başkanı Franz BECKENBAUER. Danışma kurulunda ayrıca Adidas yönetim kurulu başkanı ile Deutsche Telekom yönetim kurulu başkan yardımcısı ve Hypo und Vereins Bank, Audi, Burda Media Holding gibi büyük şirketlerin üst düzey yöneticileri bulunmakta.

Franz BECKENBAUER.	Uli HÖNESS.	Karl Heinz RUMMENIGGE.

ŞİRKETİN MALİ BİLANÇOSU

Bayern Münih şirketinin öz sermayesi 159 milyon Avro. Bu da %72,2’lik bir öz sermaye oranına denk gelmekte. Şirketin likidesi ise 94,8 milyon Avro olup herhangi bir banka borcu bulunmamakta. Şirket 2006 mali yılında Almanya’da ilk kez 200 milyon Avro ciro barajını aşarak 204,7 milyon Avro’ya ulaştı. Bu cirodan kalan kar 27 milyon Avro. Operasyon karı 8,3 milyon vergisiz, vergiler çıktıktan sonra ise 4,8 milyon. Bayern Münih’in sponsorluk gelirleri 62,4 milyon Avro. Bu rakamla Bayern dünyada en çok sponsorluk geliri elde eden kulüp konumunda. Bayern Münih 2004-2005 sezonuna kadar olan bölümde Şampiyonlar  Ligi kurulduğundan bu yana 128,7 milyon Avro bu organizasyonun en çok gelir elde eden kulübü. Stadyum gelirleri ise yıllık 72 milyon Avro’ya ulaşmış durumda. Televizyon gelirlerinde ise Barcelona, Real Madrid, Milan yada İngiliz kulüpleri ile karşılaştırıldığında Bayern Münih’in gelirleri çok düşük kalmakta. Bu kulüplerin 125-150 milyon Avro yıllık TV gelirlerine karşın Bayern Münih sadece 22,5 milyon Avro gelir elde edebilmekte. Bunun nedeni ise Bayern Münih’in havuz sisteminden pay alması. Diğer kulüpler ise kendi TV anlaşmalarını yapabiliyorlar. Şirket başkanı RUMMENIGGE bu nedenle UEFA’yı TV gelirlerinde eşit koşullar yaratmaya çağırdı. Ürün gelirleri ise kulübün gelirlerinin %34,6’sını oluşturuyor. Elde edilen gelir yıllık 26,4 milyon Avro. Kulübün ürünleri tüm dünyada satılıyor.

Kulüp ve şirkette 202 kişi çalışıyor. Son mali yıldan sonra Bavyera eyaletine ödenen vergi de rekor seviyeye ulaştı. 64,7 milyon Avro vergi ödeyen Bayern Münih elde ettiği her bir Avro’nun 31 Cent’ini vergi olarak ödemekte. Bu bilançonun ardından Karl Heinz RUMMENIGGE çok sağlıklı bir yapıda olduklarını ve kulübün bunu sürdürmeye devam edeceğini söylüyor. Ancak tün bu sağlıklı yapıya rağmen çok büyük rakamlarla transfer yapacak durumlarının da olmadığını bunun beklenmemesi gerektiğini de ekliyor.  

BAYERN MÜNİH’TE FUTBOL NASIL YÖNETİLİYOR:

Bayern Münih kulübü ve şirketi yazının içeriğinden de anlaşılacağı gibi kulübün kendi bünyesinden yetişmiş futbol adamları tarafından yönetilmekte. Bunlar tüm dünyanın yakından tanıdığı futbol adamları olan Franz BECKENBAUER, Karl-Heinz RUMMENIGGE ve Uli Höness. Kulübü ve kulübe ait şirketi futbolu çok iyi bilen, bunun yanında dünyadaki gelişmelere açık belli kültürleri olan insanlar yönetince tabii ki hem sportif hem de mali başarı kendiliğinden geliyor. Bu üç futbol adamının tüm futbol dünyasında etkisi de çok büyük. Her türlü demeçleri dünya spor basınında yer buluyor. Özellikle de Franz BECKENBAUER’in karizmasında bir futbol adamı zaten dünyada yok. Kendisine geleceğin FIFA Başkanı gözü ile bakılıyor. Bayern Münih’te futbolun tek patronu Uli Höness. Takımın menajeri konumundaki Höness sürekli takımla birlikte ve takımın teknik direktörü kim olursa olsun onunla uyum içinde çalışıp takımın başarısı için gerekli transfer politikalarını teknik direktöründe öneri ve onayını alarak belirlemekte. Bayern Münih’te transferde tek yetkili de Uli Höness. Ne başkan Franz BECKENBAUER ne yönetim kurulu üyeleri ne de şirket Başkanı RUMMENIGGE transfere karışmıyorlar. Onların hepsinin kulübü ve şirketi temsil edecekleri platformlar belli. Ama tabii ki fikirleri mutlaka alınıyor.

Bayern Münih’in transfer politikasında hiçbir zaman Chelsea ve Real Madrid örneklerinde olduğu şekilde astronomik transfer yok. Ama buna rağmen Bayern Münih sportif açıdan başarılı olmaya devam ediyor. Ayrıca kulüp öz kaynaklarına da çok önem veriyor ve her yıl kendi bünyesinden yetişen futbolcular kadrosunda mutlaka bulunuyor. Buna en iyi örnek ise şu an kadroda bulunan SCHWEINSTEIGER ve LELL olarak gösterilebilir. Bayern’de takıma aşırı pahalı olmayan ama daima yerinde ve dünya futboluna adını yazdıracak kapasitede oyuncular transfer edilmekte. Şu anki kadroda bulunan futbolcular buna çok iyi bir örnek. Yapılan transferlerde büyük bir isabet oranı var, uyum sağlayamadığı için giden futbolcu sayısı minimum seviyede. Bayern Münih kulübü ve şirketi için para kazanmak önemlidir ama bunu futbolcu satıp para kazanalım mantığı ile değil iyi takıma sahip olup, bu iyi takımın yarattığı potansiyelle gelen talepler doğrultusunda markadan para kazanma mantığı ile yaparlar. Çok taze bir örnek verecek olursak; Manchester United uzun süredir Bayern Münih’in mukavelesi 2009 yılına kadar devam eden İngiliz futbolcusu Owen HARGREAVES’i transfer etmek istiyor. Bunun için 20 milyon Avro’dan teklife başlayan Manchester,  Uli HÖNESS’in hayır demesiyle teklifini 25 milyona yükseltti. Bunun üzerine Bayern Münih Menajeri kendilerine “Bayern Münih bir banka değil, bir spor kulübü bizim için takımımızın ihtiyacı önemli” diyerek teklifi yine reddetti. Ancak Manchester teklifi yine de 30 milyona çıkardı. Bunun yanında HARGREAVES’de mutlaka Manchester’a gitmek istediğini söylüyor. Fakat her şeye rağmen verilmiş bir evet cevabı yok. Yine de özellikle futbolcunun gitmek istemesi nedeni ile sonunda Höness ve MAGATH bu transfere onay verecekler gibi gözüküyor, tabii onun yerine bir futbolcu bulmak koşulu ile. Ayrıca kasaya girecek para azımsanacak gibi de değil.

Bayern Münih kulübünün futbolun içinden gelen yöneticileri özellikle de İngiltere’de baş gösteren zengin iş adamları ve şeyhlerin takım satın alıp rekabeti haksızlaştırılmasına dünyada en çok tepki veren spor kulübü yöneticileri. Hem HÖNESS hem RUMMENIGGE bu koşullar altında sadece futbolun kaynaklarından para kazanan başta Bayern Münih olmak üzere Alman takımlarının Avrupa’da başarılı olmasının hayal olmasını açıklamasından sonra G 14 üyesi olan Bayern Münih’i bu platformda temsil görevi olan Bayern Münih şirketi başkanı RUMMENIGGE’de G 14 kulüplerini suçlayarak bu kulüplerin bencilce davranıp futbolu değil sadece kulüplerini düşündüklerini ve gerekirse bu oluşumdan ayrılacaklarını açıkladı.

Tüm bu olumsuzluklara ve eşit olmayan rekabet ortamına rağmen Bayern Münih çok iyi bir yönetim anlayışı ile kendi doğru yolundan gidiyor ve kulübün gelirlerin günden güne artıyor. Tabii ki paralel olarak da sportif başarı beraberinde geliyor.

DİĞER KULÜPLER VE SONUÇ:

Türk futbolundaki örneklerden başlarsak, sorunlardan bir tanesi kulüplerimizi kulüplerin bünyesinden yetişen futbolu bilen futbol adamlarınca yada profesyonellerce değil daha çok futbolsever-kulüpsever olan belli maddi gücü olan iş adamları tarafından yönetilmeye çalışılması olduğunu herhalde hepimiz kabul ederiz. Yurt dışına baktığımızda ise iki değişik örnek göze çarpmakta. İngiltere Premier League’de kulüpler dernek statüsünde olmayıp tamamen şirketleştiği için kulüpleri profesyonellerin yönettiğini görüyoruz. Salt futbolu yönetenler ise teknik direktörlük görevini de yürüten menajerler. Menajerler kulübün futbolunun her şeyinden sorumlular, bir bütçeleri var transfer dahil her şey onların sorumluluğunda. Profesyonel yöneticiler ise kulübün gelirlerini arttırıcı ve kulübün dış dünyaya açılması gibi çalışmaların içindeler.

Almanya’da ise kulüpler Türkiye’deki gibi dernek statüsündeler. Bazı kulüplerin ise ayrıca futbol şirketleri kurduğunu ve futbol şubesini kurdukları şirkete bağladığını görüyoruz. Bunun en güzel örneği ise yukarıda da okuduğunuz gibi Bayern Münih kulübü. Bayern hem dernek statüsünde bir kulüp ama kulübün sahip olduğu Bayern Münih A.G adlı şirket Bayern Münih kulübünün futbol şubesini yönetiyor. Almanya’nın diğer kulüplerinde gördüğümüz en büyük özellik ise kulübün yönetiminde futbolun içinden gelmiş futbol oynamış insanların kulüplerin futbol şubelerini yönettikleri, hatta bazılarının yönetimlerde oldukları ve başkanlık koltuğunda dahi oturduklarıdır. Yine en çarpıcı örnek Bayern Münih olarak karşımıza çıkıyor. Bayern Münih kulübünün başkanlığını Franz BECKENBAUER gibi bence ve dünyada bir çok otoritece “dünyanın gelmiş geçmiş en karizmatik ve en başarılı futbol adamı” yapıyor. Bayern Münih’in kurduğu şirketin başkanı ise çok ünlü eski futbolcu Karl-Heinz RUMMENIGGE. Yardımcılığını ise yine ünlü eski bir futbolcu olan Uli HÖNESS yapıyor ki HÖNESS ayrıca uzun yıllardan beri takımın menajeri, 2009 yılında da Franz BECKENBAUER başkanlığı bıraktığında boşalacak başkanlık koltuğunun en büyük adayı.

Köln kulübüne baktığımızda orada da eski ünlü futbolcu Wolfgang OWERATH’ın başkan olduğunu görüyoruz. Hamburg’da eski futbolcu Dietmar BEIERSDORFER başkan yardımcısı olarak yönetimde. Tüm Bundesliga kulüplerinde zaten futbol şubelerini menajer yada sportif direktör adı altında tamamen futbolun içinden gelmiş eski futbolcuların yönettiğini görüyoruz. Örneğin; Leverkusen’de Rudi VÖLLER Dortmund’ta Michael ZORC, Berlin’de Dieter HÖNESS, Bremen’de Klaus ALLOFS, Schalke’de Andreas MÜLLER, Bielefeld’de Rainhard SAFTIG gibi eski ünlü futbolcuları futbolu yöneten kişiler olarak karşımıza çıkıyorlar.

Türkiye’ye de ise gerçek futbol adamlarının sadece teknik adam yada futbolculara göz kulak olsun diye görev verilen menajerler olarak görev yaptığını görüyoruz. Bizim kulüplerimizde özellikle de 4 büyük takımda yönetici olmanın çok çeşitli getirileri olduğundan ne profesyonellerin nede futbolun içinden gelen insanların kulüp yönetimlerinde görev almaları pek mümkün gözükmemekte. Çünkü eğer yönetim bu insanlarda olursa kendi adları geri plana düşer ve futbol dünyasının içinde yer alıp reklamlarını yapamazlar gündemden düşerler.

Sonuçta Türk futbolunun silkinmesi ve dünya futbolunun içinde hatırı sayılır bir yer edinmesi için bunun yanında Türk futbolunun kulüp yapısı Almanya ile paralel olduğundan futbolun mutlaka aynen Almanya’daki gibi futboldan gelen futbol adamlarınca yönetilmesi gerektiği ortaya çıkıyor.